مهارتهای ارتباطی1

امروزه بسياري از نظريهپردازان و صاحبنظران علوم ارتباطات بر اين عقيدهاند كه مهارتهای ارتباطی نقش بسيار مهمی در موفقيت انسان چه در زندگي كاری و اداری و چه در زندگی شخصی آنان دارد.

به جرات ميتوان ادعا كرد كه يكي از مهمترين دلايل شكستهايی كه انسان در زندگی خود با آن مواجه ميشود اين است كه قبل از اتخاذ تصميم و مبادرت به انجام يك كار (انتخاب شغل، ازدواج، تربيت فرزند و امثال آن) سعی نكرده است كه مهارتهای ارتباطی و رفتاریلازم برای انجام آن كار را كسب كند.

پژوهشهاي انجام شده حاكی از آن است كه مهارتهای لازم برای برقراری ارتباط موثر را ميتوان از طريق آموزش و تمرين ياد گرفت و البته كسب اين مهارتها چندان آسان به نظر نميرسد، در برقراری ارتباط با ديگران چنانچه يكی از طرفين صحبت، پيام طرف مقابل را به خوبی دريافت نكند و نفهمد كه منظور طرف مقابل از اين پيام چه بوده، ارتباط برقرار شده بیحاصل بوده است.

درواقع میتوان گفت ريشه بسياری از سوءتفاهمات، رنجشها و اختلافات و همچنين منشأ بسياری مشاجرات، اختلافات و نزاعهای خانوادگی، عدم وجود فهم متقابل در صحبتها است، چراكه يكی از طرفين گفتگو يا بدتر از همه دو طرف گفتگو حرف يكديگر را نمیفهمند و برداشت درستی از پيامهای ارسال شده ندارند.

درست صحبت كردن و بيان متناسب يكی از مهارتهای اساسی ارتباطی در برقراری يك ارتباط موفق و موثر میباشد. در بيان اهميت اين مهارت ضربالمثلهای فراوانی در ادب فارسی وجود دارد. از آن جمله «تا مرد سخن نگفته باشد، عيب و هنرش نهفته باشد» يا «پسته بیمغز چو دهن باز كند رسوا شود.» و از همه معروفتر ضربالمثل قديمی فارسی: «زبان سرخ، سر سبز میدهد بر باد

به راستی آيا تاكنون به چگونگی و شيوه صحبت كردن با ديگران فكر كردهايد؟

در حقيقت همه ما توانايی صحبت كردن را داريم، اما گاه لازم است برای ايجاد ارتباط يا استمرار ارتباطات خود مهارتهای صحبت كردن را هم از نظر كمی و هم از نظر كيفی ارتقا دهيم. برخي از افراد از صحبت كردن با ديگران طفره ميروند يا نمیتوانند به راحتی سر صحبت را با ديگران باز كنند و روابط موثری با ديگران داشته باشند.

روشهای سادهای وجود دارد كه به شما كمك می كند تا بهتر با ديگران ارتباط برقرار كرده و مصاحبت و دوستی آنها را حفظ كنيد، مثلا اين كه به صحبتهای طرف مقابل علاقه نشان دهيد، نظر مخالف و انتقاد خود را طوري بيان كنيد كه طرف شما ناراحت نشود، به نشانههای غيركلامی وی بيشتر توجه كنيد و مهمتر از همه اين كه سعي كنيد در صحبت كردن مودب باشيد.

چگونگي صحبت با افراد متفاوت:

در مورد چگونگي صحبت كردن با افراد گوناگون و با ويژگيهای متفاوت ابتدا بايد در نظر داشته باشيم كه طرف صحبت ما جزو كداميك از گروههای زير ميباشد و بعد با استفاده از رهنمودهای ارائه شده بدانيم كه با هريك چگونه صحبت كنيم.

ـ تحليلگرها:معمولا تحليلگرها تمايل به كمالگرايی دارند، به عبارت ديگر آنها دوست دارند همه چيز را درباره يك موضوع بدانند. اطلاعات و تصميمات آنها معمولا دقيق و عاقلانه است و شايد به همين دليل آنها در تصميمگيری كند هستند. در ضمن آنها احساسات و عواطف خود را برای ديگران آشكار نميكنند.

بنابراين در هنگام صحبت با تحليلگرها ميبايستی :

ـ قبل از شروع صحبت دقيقا بدانيد كه ميخواهيد درباره چه و چگونه صحبت كنيد.

ـ صريح باشيد و فقط درباره اصل موضوع صحبت كنيد چرا كه آنها از وقت تلف كردن بيزارند.

ـ هنگام صحبت با آنها دقيق و واقعبين باشيد و به آنها فرصت بدهيد تا بدانند كه شما قابل اعتماد هستيد.

ـ با آنها خودمانی رفتار نكنيد، سعی كنيد رسمی باشيد و با صداي بلند نيز حرف نزنيد.

ـ آنها را تهديد نكنيد و سعي نكنيد با چربزبانی از آنها سوءاستفاده كنيد.

ـ صميمیها:افراد صميمي به مردم و دوستي با آنها خيلی اهميت ميدهند. احساسات افراد را درنظر میگيرند و سعی میكنند هرطور شده ديگران را ناراحت نكنند.

در هنگام صحبت با اين دسته از افراد سعی كنيد:

ـ گفتگوي خود را با تعريف از آنان شروع كنيد به آنان صادقانه علاقه نشان دهيد و فورا سر اصل مطلب نرويد.

ـ با آنان زياد درباره آمار و اطلاعات صحبت نكنيد چرا كه خيلی زود از شنيدن اين مسائل خسته ميشوند و بحث را قطع میكنند.

ـ اگر با آنها مخالف هستيد، مواظب باشيد احساساتشان را جريحهدار نكنيد.

ـ در حين صحبت با آنها خودمانی و غيررسمی باشيد.

ـ بيانگرها:اين افراد دوست دارند اوقات خوشی داشته باشند، پرحرارت و مبتكر هستند و به سختی میتوانند افرادی را كه مثل خود آنها نيستند، تحمل كنند.

در هنگام گفتگو و تبادل نظر با بيانگرها به ياد داشته باشيد:

ـ به آنها اجازه بدهيد كه از زمان گفتگو لذت ببرند و بخشي از زمان گفتگو را به مسائل دوستانه و آشنايی اختصاص دهيد.

ـ در مورد اهداف آنها و آنچه خوشحالشان ميكند، صحبت كنيد.

ـ در حين صحبت با آنان سرد و بیاحساس نباشيد و برای آنان قانون وضع نكنيد.

ـ از آنها بخواهيد نظريات و عقايد خود را بيان كنند.

ـ سلطهجوها:سلطهجوها افرادي قوی، قاطع و نتيجهگرا هستند كه گاهي اوقات نسبت به خودشان و ديگران جدی و سختگير ميباشند. اين افراد معمولا احساسات خود را براي ديگران آشكار نمیكنند و از كسانی كه وقت خود را با صحبتهايی بی فايده تلف می كنند نيز اصلا خوششان نمی آيد.

در هنگام صحبت كردن با اين افراد نكات زير را در نظر داشته باشيد:

ـ فقط به اصل موضوع توجه كنيد و درباره موضوعات متفرقه صحبت نكنيد.

ـ به طور واضح و منطقی با آنان صحبت كنيد.

ـ هنگام صحبت با آنها بی نظم و بی برنامه نباشيد.

ـ سعی نكنيد به آنها دستور دهيد، چون مخالفت خواهند كرد.

ـ بعد از صحبت درباره موضوع اصلی، فورا آنها را تنها بگذاريد.

در ذيل به پارهای از نكاتي كه به كارگيری آنها در صحبت كردن بسيار مهم می باشد، پرداخته میشود :

به آهستگي و با ملايمت صحبت كنيد. به طوری كه شنونده به تمامی گفتههايتان گوش دهد و معنای صحبتهايتان را نيز متوجه شود. اكثر افراد خيلی تند و سريع صحبت ميكنند و فقط در فكر اين هستند كه هم نظر و عقيده خود را مطرح كنند و هم نظر مخاطب را جلب كنند، غافل از اين كه بااين كار مخاطب نميتواند جملههايش را دنبال كند و نهايتا از صحبت كردن با وی خسته می شود.

ملايم كردن صدا در بيان احساسات، هيجانات و حتي ترس نيز موثر واقع می شود و اگر هميشه با نرمی و ملايمت صحبت كنيد، بهتر می توانيد ديگران را متقاعد سازيد و مخاطب نيز افكارش را بر گفتار شما متمركز می كند.هرگز آن طور كه خودتان میپسنديد صحبت نكنيد، زيرا ممكن است مايل باشيد با صداي بلند صحبت كنيد، اما شنونده از صداي بلند شما بيزار باشد. بنابراين بايد بدانيد كه در چه محيطی با مخاطب صحبت می كنيد و محيطی كه در آن به سر میبريد ساكت است يا شلوغ، با توجه به اين مساله تن صدای خود را تنظيم كنيد.همچنين هيچگاه به صورت يكنواخت و پی در پی صحبت نكنيد زيرا تن صدای شما در اين حالت برای شنونده كسلكننده می شود. سعی كنيد با خنده، لبخند، حالت تعجب، شوخی و... به آنچه كه بر زبان ميآوريد شكل دهيد.

نحوه صحبت كردن شما بيانگر ميزان احساساتتان از آنچه میگوييد ميباشد به اين معنا كه وقتی شروع به صحبت میكنيد، هرجملهای كه در صحبتهايتان به كار میبريد، نشاندهنده احساسات شما از مساله مورد نظر میباشد و ديگران با شنيدن صحبتها و عقايد شما نسبت به آن مساله، به احساسات درونی تان پی ميبرند. پس سعی كنيد هميشه از كلماتی استفاده كنيد كه میدانيد در نگرش و روحيه طرف مقابل اثر مثبت میگذارد و او را متقاعد میسازد.تعيين حد و حدود شخصی بسيار ضروری است. برخی از افراد در حين اين كه روابط خوبی با ديگران دارند و با آنان گرم و صميمی هستند، اما اجازه نمیدهند كه آنان در زندگی خصوصیشان مداخله كنند. با توجه به اين مساله، سعي كنيد هنگام گفتگو با ديگران، از مسائل خصوصی آنها كه ارتباطي به شما ندارد، صحبت نكنيد. اگر گوينده و شنونده، هر دو به اين قانون ساده احترام بگذارند و در صحبت كردن حد و حدود خود را بشناسند هميشه از بودن در كنار هم و همصحبتی با يكديگر لذت خواهند برد.

ارتباط با ديگران منحصر به ارتباط كلامی نميشود و افراد در گفتگو با ديگران دانسته يا ندانسته پيامهايی را نيز به صورت غيركلامی به مخاطب ارسال ميكنند. عواملي چون لهجه، طنين صدا، تاكيد و تكيهكلامها و عوامل غيركلامی چون «چشمها»، «حالت چهره»، «وضعيت قرار گرفتن بدن»، «حركات و اشارات»، «تماس جسمي» و «طرز لباس پوشيدن و آرايش سر و صورت» در درك و فهم مخاطب از پيامهای ما بسيار موثر هستند.

توجه به اين نكته نيز ضروری است كه برقراری ارتباط با ديگران منحصر به ارتباط كلامی نميشود و افراد در گفتگو با ديگران دانسته يا ندانسته پيامهايی را نيز به صورت غيركلامی به مخاطب ارسال ميكنند. عواملی چون لهجه، طنين صدا، تاكيد و تكيهكلامها و عوامل غيركلامی چون «چشمها»، «حالت چهره»، «وضعيت قرار گرفتن بدن»، «حركات و اشارات»، «تماس جسمی» و «طرز لباس پوشيدن و آرايش سر و صورت» در درك و فهم مخاطب از پيامهای ما بسيار موثر هستند ولي متاسفانه بسياری از افراد در صحبتهايشان، به اين مسائل بیتوجه هستند و تصور میكنند كه درك و فهم طرف مقابل تنها از طريق پيامهای كلامیحاصل میشود.توجه داشته باشيد هنگام صحبت كردن استفاده از برخی كلمات براي افرادی كه سطح درك پايين يا متوسطی دارند، صحيح نيست. تصور نكنيد با استفاده از اينگونه كلمات میتوانيد هوش و استعداد خود را نشان دهيد. استفاده از كلمات تزئينی و مبهم مختص افراد پرگوست، افرادي كه زياد صحبت میكنند، زياد مثال میآورند و از كلمات ثقيل و سنگين استفاده میكنند، بتدريج، زمان و مكان صحبت را از دست میدهند، مخاطب را خسته و خود نيز اصل مطلب را فراموش می كنند. پس سعی كنيد تا جايی كه ميتوانيد از جملات كوتاه، مختصر و مفيد استفاده كنيد تا هم ارزش صحبتتان را بالا ببريد و هم رابطه خود را با ديگران گسترش دهيد.

هيچ يك از ما با مهارتهای برقراری ارتباط از مادر متولد نشدهايم، بر خلاف تصور اكثر افراد، مهارتهای ارتباطی، كاملا آموختنی است و آگاهی از اين مهارتها به ما كمك میكند تا در برخورد با اشخاص مختلف اعم از پدر، مادر، همسر، فرزند، دوست يا همكار موفقتر ظاهر شويد.

(منبع : جام جم آنلاين)